در یک تعریف کلی می توان گفت که ایران کد یا سیستم طبقه بندی ملی کالا و خدمات ایران ، فرآیندی است که در آن اطلاعات اصلی و بنیادی زنجیره تامین (supply chain) در زمینه کالا و خدمات کنترل شده و به اجزای گوناگون عرضه می شود.

در واقع ایران کد با استفاده از یک سیستم جامع طبقه بندی یک کد شناسه منحصر به فرد برای ردیابی دقیق تر محصولات به آنها اختصاص می دهد. به زبانی ساده تر ایران کد دقیقا مثل شناسنامه یک فرد می باشد که اطلاعاتی جامع را ارائه می دهد.

به موجب آئین نامه اجرایی نظام طبقه بندی و خدمات شناسه کالا و خدمات به تاریخ 11 اردیبهشت 1386 از ابتدای سال 1388 خریدهای متوسط و بزرگ در کلیه سازمانهای دولتی  منوط به مواردی است که دارای کد ملی ثبت شده در پرتال ملی اطلاع رسانی است.

همچنین بر اساس آئین نامه مورخ 9 بهمن ماه 1387 :

صدور انواع مجوز یا پروانه و ارائه خدمات دولتی برای واحدهای تولیدی صرفا به شرط داشتن کد عضویت 5 رقمی ایران کد امکان پذیر است.

همچنین پیرو همین آیین نامه شرکت های پخش موظف می گردند که تنها کالاهای دارای ایران کد را توزیع نمایند.

وزارت امور اقتصادی و دارایی ملزم شده است در نظام مالیاتی از ایران به عنوان فرآیند پایه در شناسایی کالا استفاده نماید.

به موجب مصوبه به تاریخ 15  بهمن ماه 1388 الزام تطبیق فرآیندهای کاری سازمانهای اجرایی با استانداردهای ایران کد اعلام شد.

بنا به مصوبه به تاریخ 25 آبان ماه 1389 درج ایران کد بر روی کلیه کالاهای وارداتی الزامی گردید.

در حال حاضر برای شرکت در مناقصات دولتی ، سامانه ستاد ، دریافت توکن ، سازندگان و تامین کنندگان  وزارت نفت ، هر کالای وارداتی که برای سازمانهای دولتی باشد  و هر سازمانی که برای اخذ برخی مجوزها از آنها درخواست ایران کد شود.

کد عضویت یک شناسه 5 رقمی با ترکیبی از یک حرف انگلیسی و چهارم رقم عدد می باشد که پس از ثبت نام متقاضی در ایران کد به وی اختصاص می یابد. در صورتی که کد ملی یک شناسه 16 رقمی که ترکیبی از ارقام با کد عضویت است. و برای هر رده کالایی با هر تعداد عمق کالا ضروری است. به عنوان مثل اگر متقاضی از کالایی 5 مدل مختلف داشته باشد بایستی 5 کد ملی منحصر به فرد دریافت نماید. و بر روی بسته بندی صرفا هر یک از این کد های ملی به شکل ترکیبی از بارکد و شناسه استفاده می گردد.

در واقع کد ایجاد شده شامل شرح کاملی از مشخصات کالا اعم از نوع ، جنس ، تولید کننده ، عرضه کننده ، برند و … است که بر اساس قوانین ایران کد و طبق یک استاندارد مشخص ایجاد شده است. که اصول و قواعد عمومی کد گذاری کالا در نمودار شکل زیر تشریح شده است.

کدهای ملی ایجاد شده توسط ایران کد تا زمانی که بر روی پورتال www.irancode.ir قابل مشاهده باشد ، اعتبار خواهد داشت.

پس از صدور هر کد ملی برای کالا یا خدمت یک سند الکترونیکی که در بردارنده مشخصات کامل کالا بر پایه داده های استاندارد شده ایران کد است ، در داخل پورتال این مرکز ایجاد و در دسترس است. اطلاعات این کاتالوگ شامل هر یک از موارد زیر است :

• کد ملی

• کد GS1 کالا یا خدمت

• اطلاعات پایه کالا یا خدمت

• کد بین المللی

• شمایل بارکد محصول

• تصویر محصول

3 هزینه برای ثبت نام بایستی پرداخت گردد ، ابتدا هزینه ثبت نام اولیه ، سپس هزینه تمدید اشتراک و در پایان هزینه برای صدور کد ملی به تعداد هر کالا یا خدمت. لازم به ذکر است تمام هزینه ها از پنل کاربری عضو و تنها به حساب مشخص شده ایران کد پرداخت می گردد.

توجه : متقاضی هیچ هزینه ای را نباید به حساب هیچ شخص ثالثی چه حقیقی و چه حقوقی واریز نماید.

کلیه امور ثبت نام و پیگیری های ایران کد توسط نمایندگان قانونی این مرکز صورت می پذیرد. لذا متقاضی بایستی قبل از هر گونه تماس مطمئن شود که با نمایند قانونی مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران ارتباط برقرار نموده است. برای این منظور فهرست نمایندگان مرکز از طریق وب سایت این مرکز قابل روی است. به عنوان مثال روبینا کد نمایندگی 00105 مرکز بوده و اطلاعات این نماینده از طریق این لینک در وب سایت مرکز قابل مشاهده است.

بلی – نماینده ایران کد موظف است در صورت اعلام نیاز به فاکتور رسمی پیش فاکتور ارائه شده در پنل عضو را با مهری که سازمان در اختیارش قرار داده به صورت ممهور شده در اختیار عضو قرار دهد.

خیر – GTIN یا Global Trade Item Number  یا شماره جهانی قلم کالای تجاری است که در واقع بیان کننده مجموعه ای از ساختارهای جهانی اطلاعات تحت عنوان GS1 است. برای اطلاعات بیشتر در مورد کد GTIN  اینجا کلیک کنید.

بر اساس بند ج ماده 101 قانون برنامه پنجم توسعه :

ماده101ـ به منظور تنظیم مناسب بازار، افزایش سطح رقابت، ارتقاء بهره‌وری شبکه توزیع و شفاف‌سازی فرآیند توزیع کالا و خدمات، دولت می‌تواند:

بند ج ـ نسبت به توسعه نظام ملی طبقه‌بندی و خدمات شناسه کالا و خدمات ایران (ایران کد) به منظور ایجاد نظام منسجم و یکپارچه برای تبادل اطلاعات مربوط به کالاها و خدمات اقدام نموده و کلیه عرضه‌کنندگان کالا و خدمات را مکلف به اخذ و روزآمد کردن این شناسه (کد) و دستگاههای اجرائی ذی‌ربط را موظف به استفاده از آن نماید.

بر پایه قانون چهارم برنامه توسعه در فصل دوم این قانون با عنوان تعامل فعال با اقتصاد جهانی در ماده 33 بند ط با شرح ذیل به این موضوع می پردازد که :

بند ط ماده 33 قانون برنامه چهارم توسعه –

با تجهیز دستگاه ها و واحدای مربوطه و رعایت استانداردها و چارچوب نظام بازرگانی و تجارت الکترونیکی ، اقدامات لازم را توسط دستگاه های یاد شده به شرح زیر انجام دهد :

بند ط ماده 33 قانون برنامه چهارم توسعه – با تجهیز دستگاهها و واحدهای مربوطه و با رعایت استانداردها و چارچوب ‌نظام بازرگانی و تجارت الکترونیکی، اقدامات لازم را توسط دستگاههای یادشده به شرح ‌زیر انجام دهد: 

• به روز نمودن پایگاهها و مراکز اطالع رسانی و ارائه خدمات دستگاه مربوطه درمحیط رایانهای و شبکهای
• انجام مناقصهها، مزایدهها و مسابقههای خرید و فروش کاال و خدمات وعملیات مالی – اعتباری در محیط رایانهای و شبکههای اطالع رسانی
• ایجاد بازارهای مجازی
• انجام فعالیتهای تدارکاتی و معامالتی در قالب تجارت الکترونیکی از سالدوم برنامه.

تبصره – قوه قضائیه موظف است شعبه یا شعبی از دادگاهها را برای بررسی جرایمالکترونیکی و نیز جرائم مربوط به تجارت الکترونیکی و تجارت سیار، اختصاص دهد.

دانلود متن کامل قانون برنامه پنجم توسعه

دانلود متن کامل قانون برنامه چهارم توسعه