راهنمای جامع بارکد : انواع ، نحوه استفاده و سوالات متداول در مورد بارکد

مقدمه ای بر راهنمای جامع بارکد

اگر در زمینه‌ی تولید یا در زمینه‌ی خرده فروشی فعالیت می‌کنید، حتما مطالبی در مورد انواع بارکد شنیده‌اید. همین جمله‌ی کوتاه سوالات زیادی به همراه می‌آورد. به عنوان مثال: بارکد چیست؟ کدام یک از انواع آن برای کسب و کار شما مناسب‌تر است؟ چند نوع زبان مختلف برای آن وجود دارد؟ در این مقاله قصد داریم به همه‌ی این سوالات پاسخ دهیم.

همان طور که گفتیم یک مجموعه از خطوط موازی که برای وارد کردن داده‌ها به یک سیستم کامپیوتری از آن‌ها استفاده می‌شود، بارکد نام دارد. اقلام موجود در فروشگاه‌ها، معمولا با یک برچسب روی بسته‌بندی خود عرضه می‌شوند. این برچسب حاوی خطوط و اعداد مختلفی است که اطلاعات محصول را نشان می‌دهند.

این کدها در پیشخوان اسکن می‌شوند و سپس قیمت و توضیحات محصول بر روی صفحه نمایش کامپیوتر نشان داده می‌شود. آمارها نشان می‌دهند که چیزی در حدود 18.8 درصد از مصرف کنندگان تمایل دارند از سپتامبر 2020 به این سو، شاهد افزایش استفاده از کدهایی مانند QR باشند. با این حال، انواع مختلف کدها آن‌قدر متنوع هستند که تشخیص آن‌ها از هم دشوار است. در ادامه تفکیک جامعی از انواع آن‌ها ارائه شده است.

بارکد استاندارد چه ویژگی‌هایی دارد؟

قالب استاندارد واحدی برای این کدها وجود ندارد. با این حال، انواع مختلف آن‌ها بسته به نحوه‌ی ایجادشان، دارای ویژگی‌های خاصی هستند. تفاوت‌ها در معیارهای زیر هستند:

• اندازه

• ظرفیت

• مواد مورد استفاده

• میزان خطی بودن

• نیاز به چک سام (checksum)
  

اندازه‌ی این کدها معمولا به کاربرد آنان بستگی دارد. همچنین با توجه به دستگاه مورد استفاده برای اسکن، اندازه‌ی آن نیز متغیر است. ظرفیت نیز به همه‌ی کاراکترهایی که نمایان‌گر آن هستند، اشاره می‌کند. در واقع ظرفیت به مجموعه کاراکتری که پشتیبانی می‌کند بستگی دارد.

عرض باریک‌ترین نوار بارکد می‌تواند معیاری برای چگالی آن باشد. مقدار مساحتی که برای اسکن این کدها مورد نیاز است، میزان خطی بودن آن را نشان می‌دهد. برخی از قالب‌های این کدها دارای بخش استاندارد شده‌ای هستند که برای بررسی صحت اطلاعات بازیابی شده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به این بخش چک‌سام گفته می‌شود.

این عدد در سمت راست بارکد قرار می‌گیرد. اسکنرها برای حصول اطمینان از این‌که نتایج به دست آمده درست هستند، محاسباتی را روی ارقام چک‌سام انجام می‌دهند. اگر نتایج صحیح باشند، صدای بوق از اسکنر شنیده می‌شود. معیارهای ذکر شده در انواع کدها و استفاده‌های منحصر به فرد آن‌ها، متفاوت است. اطلاع داشتن از همه‌ی آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند که فرمت مناسب خود را انتخاب کنید.

رایج ترین نوع آن‌ها، کدام است؟

در ادامه مقاله راهنمای جامع و کامل بارکد به یکی از پرکاربردترین انواع بارکد، UPC (کدهای محصول جهانی) می پردازیم. از این مدل برای برچسب زدن محصولات خرده فروشی‌ها استفاده می‌شود. این کد تقریبا روی هر کالایی که در بازار و فروشگاه‌های مواد غذایی در ایالات متحده به فروش می‌رود، یافت می‌شود. این مدل از 12 عدد ساخته شده است. GS1 به هر محصول شماره‌ی منحصر به فردی را اختصاص می‌دهد که شش رقم اول را تشکیل می‌دهد. پنج رقم بعدی کدی است که نشان‌ دهنده‌ی سازنده‌ی محصول است. هر محصول دارای یک UPC منحصر به فرد نیز می‌باشد که سازندگان آن برای شناسایی محصول از آن استفاده می‌کنند.

این کدها به تولیدکنندگان و فروشندگان محصولات کمک می‌کنند تا محصول را به صورت دیجیتالی اسکن و ردیابی کنند. بسیاری از نرم افزارهای برتر مدیریت به منظور ردیابی نامه‌ها و بسته‌ها، با فناوری اسکن این کدها همخوانی دارند. این مساله به کاربران کمک می‌کند تا از موقعیت مکانی کالاهایشان و زمان دریافت آن‌ها مطلع شوند. سایر انواع بارکدهای مرسوم عبارتند از:

1. کد 39
2. کد 128
3. GS1-128
4. کودابار
5. EAN-13 و EAN-8
6. ITF-14

1. کد 39:

مدل کد 39، امکان استفاده از ارقام و کاراکترها را فراهم می‌کند. دلیل نامگذاری این مدل تحت عنوان 39 این است که می‌تواند فقط حدود 39 کاراکتر را رمزگذاری کند. هر چند که امروزه این تعداد به 43 کاراکتر افزایش پیدا کرده است. این مدل کدگذاری بیشتر در صنعت خودروسازی و در امورات وزارت دفاع ایالات متحده کاربرد دارد.

2. کد 128:

این مدل اخیرا اختراع شده است و می‌تواند تمام کاراکترهای مجموعه‌ی ASCII 128 را رمزگذاری کند. رمزگذاری اعداد، کاراکترها و علائم نگارشی و همچنین امکان استفاده از طیف گسترده‌ای از کاراکترها توسط این مدل میسر شده است. همین امر این کدگذاری را به مدل قدرتمندی تبدیل است که تقریبا می‌تواند هر نوع داده‌ای را ذخیره کند. از این مدل به طور عمده در امور تدارکات، حمل و نقل و توزیع سفارشات استفاده می‌شود.

در ادامه مقاله راهنمای جامع انواع بارکد داریم:

3. GS1-128:

این مدل بارکد یک ساختار حامل داده‌ است که انتقال اطلاعات بین شرکت‌ها را راحت‌تر می‌کند. همچنین لیستی از شناسه‌های کاربردی را ارائه می‌دهد که آن را قادر می‌سازد نه تنها داده‌ها را رمزگذاری کند بلکه معنای آن‌ها را نیز تعریف کند.

4. کودابار:

Codabar نمادی است که چاپ آن بسیار آسان است. از این مدل در لابراتوار عکس، بانک‌های خون ایالات متحده و قبض‌های هوایی FedEx استفاده می‌شود. کودابار حداکثر 16 کاراکتر را رمزگذاری می‌کند که بدون کمک کامپیوتر و تنها با استفاده از اعداد متوالی قابل تولید هستند. کودابار همچنین یک بارکد خود کنترل‌ گر است که به جای اسکن اطلاعات نادرست، آن‌ها را به عنوان اسکن اشتباه در نظر گرفته و بدین ترتیب خطاهای اسکن را به حداقل می‌رساند.

5. EAN-13 و EAN-8:

از این کدها معمولا در خارج از مرزهای ایالات متحده استفاده می‌کنند. این دو مدل معمولا در محصولات مصرفی مانند خواربار، کفش و لباس استفاده شده و در فروشگاهی که به دست مصرف کننده می‌رسند، اسکن می‌شوند. همان طور که از روی نام آن‌ها می توان حدس زد، EAN-13 شامل 13 رقم و EAN-8 شامل 8 رقم است. مورد دوم چون فضای کمتری می‌گیرد مخصوص اسکن کالاهای کوچک مانند آب نبات است.

6. ITF-14:

این کد ویژه، ترکیبی از دو مدل نقطه فروش و لجستیک است که از یک عدد 14 رقمی ساخته شده و می‌تواند با تلورانس‌های چاپ بالا مقابله کند. این ویژگی به ویژه زمانی مفید واقع می‌شود که باید کدها روی مقواهای نازک چاپ شوند. از این مدل معمولا برای تجارت محصولاتی استفاده می‌شود که نیازی به تعامل POS (نقطه فروش) ندارند.

ترکیب های مختلف این ساختارها

بارکد از خطوطی با عرض‌های متفاوت برای نمایش یک عدد 12 یا 13 رقمی استفاده می‌کند. به همین دلیل است که ترکیب‌های نشان داده شده توسط آن‌ها می‌تواند تا 13^10 (ده به توان سیزده) نوع مختلف را دربربگیرد. این کدها در دو نوع مختلف وجود دارند: خطی و ماتریسی دو بعدی.

1. خطی

این مدل شامل خطوط و فضاهایی با عرض‌های مختلف است و این ترکیبات الگوهای خاصی را ایجاد می‌کنند. از انواع این کدهای خطی می‌توان به UPC اشاره کرد.

2. ماتریسی

از سوی دیگر، کدهای ماتریسی روشی دو بعدی برای نمایش داده‌ها هستند. این مدل نیز شبیه کدهای خطی هستند اما با این تفاوت که قادر به نمایش دادن داده‌های بیشتری در واحد سطح هستند. کدهای ماتریسی مانند مربع یا مستطیلی به نظر می‌رسند که حاوی نقاط ریز متعددی باشد. نمونه‌هایی از انواع کدهای دوبعدی عبارتند از QR، EZcode، Nexcode و غیره.

راه‌های بی‌شماری برای رمزگذاری داده‌ها توسط بارکد وجود دارد زیرا هر کدگذاری از ترکیب‌های مختلفی تشکیل شده است. این بدان معنی است که این کدها هرگز تمام نمی شوند!

تفاوت کد QR و بارکد چیست؟

برای مشاغل تولیدی، ردیابی موجودی محصولات، امری حیاتی است. به همین دلیل آن‌ها از برچسب بارکد بر روی محصولات خود استفاده می‌کنند تا مشتریان بتوانند از موقعیت محصول در خط مونتاژ آگاهی یابند. با این کار زمان دریافت محصول نیز تخمین زده می‌شود. مشتریان همچنین می توانند از طریق ردیابی این داده‌ها به منظور حل بسیاری از مسائل دیگر نیز استفاده کنند.

با این حال شرکت‌ها باید تصمیم بگیرند که از کدام نوع کد استفاده کنند. انتخاب اولیه مابین سیستم تک بعدی یا انواع دو بعدی مانند کدهای QR است. تفاوت‌های اصلی بین کد خطی و کد QR به شرح زیر است:

• کدهای خطی را تنها می‌توان در یک خط اسکن کرد. اما کدهای QR را می‌توان هم به صورت افقی و هم به صورت عمودی خواند.
• در کدهای خطی داده‌هایی که می‌توانند بر روی نوارها قرار بگیرند محدود هستند. اما کدهای QR بعد دیگری نیز دارند که می‌توانند اطلاعات بیشتری را در خود نگه دارند.
• اطلاعات در کدهای خطی محدود به شماره‌ی محصول و مکان آن است. اما در کدهای QR اطلاعات اضافی مانند محل ساخت محصول، تعمیرات و وضعیت محصول را می‌توان ارائه کرد.
• اسکن کدهای 1 بعدی ارزان‌تر است. اما پیش از این، تجهیزات اسکن کدهای دو بعدی گران‌تر بودند.

در گذشته، اسکن بارکد دوبعدی به اندازه اسکن کدهای خطی ارزان نبود. علت این امر این بود که برای اسکن دو بعد، پوشش بیشتری در سطح اسکنر مورد نیاز است. این تفاوت قیمت تجهیزات اسکن دو بعدی، یکی از معایب قابل توجه کدهای QR بود. اما اکنون این مشکل دیگر حل شده است.

رفع این مشکل به این دلیل است که امروزه کدهای QR را می توان به سرعت از طریق دستگاه‌های تلفن همراه اسکن کرد. اپلیکیشن‌های جدیدی برای ردیابی بسته‌ها و مدیریت ایمیل‌ها ارائه شده‌اند که از فناوری OCR بهره می‌برند. این برنامه‌های کاربردی با اسکن کردن کدهای QR به کاربران کمک می‌کنند که بسته‌های خود را ردیابی کنند. طبق آمار موجود، حدود 25 تا 30 درصد از جمعیت کشورهای توسعه یافته از کدهای QR استفاده می‌کنند.

سوالات متداول راهنمای جامع بارکد

اجازه دهید چند سوال متداول در مورد فناوری بارکد را مرور کنیم. این سوالات به تکمیل بهتر مقاله راهنمای جامع بارکد برای درک بهتر شما مثمر خواهد بود.

پرسش : اعداد روی بارکد به چه معنا هستند؟

در مطالعه راهنمای بارکد باید بدانید اعداد روی این کد‌ها منحصر به محصولاتی هستند که می‌خرید. در هر کد استاندارد UPC-A، 12 عدد وجود دارد که در ادامه آن‌ها را تفسیر می‌کنیم:

• اولین رقم، شناسه‌ی سیستم است که به طبقه بندی نوع محصول کمک می‌کند.

• نمونه‌هایی از کدهای محصول جهانی استاندارد ارقام صفر، یک، شش، هفت و هشت هستند.

• اقلام وزن‌دار مانند گوشت با عدد 2 مشخص می‌شوند.

• محصولات مرتبط با سلامت با عدد 3 مشخص می‌شوند.

• عدد چهار برای اقلام غیر مرتبط با مواد غذایی رزرو شده است.

• برای شناسایی کوپن‌ها از اعداد پنج و نه استفاده می‌شود.

بعد از رقم اول، دو مجموعه‌ی پنج عددی در وسط وجود دارد. مجموعه‌ی اول مربوط به شماره‌ی سازنده و مجموعه دوم مربوط به شماره‌ی محصول است. از رقم نهایی به منظور اسکن خطاها استفاده می‌شود و به عنوان رقم کنترل‌گر از آن یاد می‌شود.

پرسش : چرا  باید از بارکد استفاده کنیم؟

اسکن این کدها اکنون به کمک فناوری‌های به‌روز، آسان شده است. همچنین طراحی و چاپ آن‌ها بسیار ارزان است. همچنین این کدها احتمال خطای انسانی را کاهش داده و به کاربران کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه بگیرند.

در مورد ردیابی تحویل محصولات به مشتریان، اطلاعات سفارش را می‌توان به سرعت برای آن‌ها ارسال کرد تا بتوانند برنامه‌ی کاری روزانه‌ی خود را با زمان دریافت بسته، هماهنگ کنند. قیمت این کدها و نیز قابلیت استفاده‌ی آسان، آن‌ها را به گزینه‌ای عالی برای ردیابی انواع داده‌ها تبدیل کرده است.

پرسش : چگونه می توان نوع بارکد را شناسایی کرد؟

از آن‌جایی که انواع مختلفی از بارکد در دسترس هستند، بارکدخوان‌ها ممکن است سردرگم شده و به اشتباه بیفتند. اگر این کدها را به صورت دقیق و کامل نشناسید، هیچ‌گاه نمی‌توانید به درستی تصمیم بگیرید که کدام نوع برای کسب و کار شما مناسب‌تر است.

بهترین راه برای شناسایی کدهای خطی، الگوهای شروع و توقف آن‌ها است. این الگوها به بارکدخوان‌ها می‌گویند که از کجا شروع کرده و در کجا توقف کنند. مقایسه‌ی آن‌ها می‌تواند به شناسایی انواع کدها کمک کند.

از سوی دیگر، کدهای دو بعدی را می‌توان با مقایسه‌ی اشکال و الگو‌یاب‌ها شناسایی کرد. علامت منحصر به فردی که در همه‌ی کدهای یک فرمت خاص وجود دارد، الگو‌یاب نامیده می‌شود. می‌توان از الگو‌یاب‌ها برای شناسایی کدهای دو بعدی مختلف استفاده کرد. به عنوان یک نمونه از الگو‌یاب‌ها می‌توان به الگوی مربعی منحصر به فردی که در مرکز هر کد آزتک وجود دارد، اشاره کرد.

امیدواریم مقاله راهنمای جامع بارکد برای شما مفید بوده باشد لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در زیر با ما به اشتراک بگذارید.