کد GTIN : تعریف ، نحوه دریافت و استعلام کد 14 رقمی شماره جهانی قلم کالای تجاری

تعریف و بررسی GTIN: اطلاعات

GTIN در اصل بیانگر دسته‌ای از ساختارهای جهانی اطلاعات تحت عنوان GS1 است که با به کار گرفتن 14 عدد و ایجاد ترکیب‌های گوناگونی از آن، اطلاعاتی را منتقل می‌کنند. در حال حاضر، GTIN که مخفف Global Trade Item Number است، در بارکدها به کار گرفته می‌شود. اما در عین حال ممکن است در سایر ساختارهای انتقال داده، از جمله شناسایی فرکانس رادیویی(RFID)، به کار گرفته شود. کد GTIN صرفاً چتر وسیعی است که انواع مختلفی از ریسمان‌ها و دنباله‌های عددی (GS1) را شامل می‌شود. به عنوان مثال برای شرکت‌های فعال در آمریکای شمالی، این  UPC است که یک فرم از GTIN محسوب می‌شود.

خانواده ساختارهای اطلاعاتی کد GTIN مشتمل بر موارد زیر است:

• GTIN-12 یا UPC-A : یک کد 12 رقمی مورد استفاده در آمریکای شمالی
• GTIN-8 یا EAN/UCC-8 : یک کد 8 رقمی که عمدتاً در خارج از آمریکای شمالی مورد استفاده است
• GTIN-13 یا EAN/UCC-13 : یک کد 13 رقمی که اغلب در خارج از آمریکای شمالی مورد استفاده قرار می‌گیرد
• GTIN-14 یا EAN/UCC-14 : یک کد 14 رقمی است که از آن برای شناسایی کالا در مراحل مختلف بسته‌بندی استفاده می‌شود.

گروه ساختارهای اطلاعاتی موسوم به کد GTIN

امروزه 5 شیوه نمایش یا همان شیوه رمزگذاری، ساختارهای GTIN را شکل می‌دهند: (UPC)، (EAN)، (ITF-14)، (GS1-128) و (GS1 Databar). از میان این موارد، (ITF-14)، (GS1-128) و (GS1 Databar) از یک کد 14 رقمی استفاده می‌کنند که رقم آخر، نشان‌دهنده سطح و شیوه بسته‌بندی است. هر دوی (UPC) و (EAN) به طور ضمنی حامل یک سطح و شیوه بسته‌بندی هستند. یعنی به طور جداگانه عدد ویژه‌ای را به این امر اختصاص نداده‌اند. بنابراین این شیوه نمایش، بدون هیچ تغییری در تعداد اعداد، به صورت متحدالشکلی از ساختار اطلاعاتی GTIN پشتیبانی می‌کنند. مشاهده جدول زیر برای درک بهتر این ارتباط، گره‌گشاست.

در اوایل ده ابتدایی قرن حاضر، حوالی سال 2000، فروشندگان به منظور پذیرش و اجرای استاندارد GTIN مجبور به ایجاد تغییراتی در ساختار پایگاه داده خود بودند. کدهای GTIN 14 رقمی بودند اما کدهای قدیمی UPC-A صرفاً 12 رقم داشتند. این تحول در نوع خود نیازمند تغییرات عظیمی بود اما میل جهانی برای پذیرش ساختار اطلاعاتی GTIN درها را به سمت تغییر کامل گشود.

بارکدها و GTIN

از زمان بکارگیری بارکدها بر مبنای استاندارد UPC، بیش از 45 سال می‌گذرد. در این مدت صدها هزار ترکیب عددی ممکن به عنوان پیشوندهای خاص کمپانی‌ها و تولیدکنندگان، به کار گرفته شده‌اند. (GS1) به صورت مداوم استانداردهای به‌کارگیری اعداد را تغییر داده است. زیرا استانداردهای (GS1) توسط صنایع و کمپانی‌های بیشتری که به پیشوندهای خاص خود نیاز دارند، به کار گرفته می‌شوند. بخاطر محدودیت تکنولوژی‌های قدیمی، نقطه آغازی در اوایل قرن 21 به منظور آماده شدن فروشندگان و تولیدکنندگان برای تغییرات، در نظر گرفته شد.

GTIN یک کد 14 رقمی خاص و یونیک است که از آن برای تبادل کالا، تولیدات و خدمات استفاده می‌شود. GTIN همچنین اصطلاح وسیعی است که از آن برای اشاره به کل خانواده (UCC.EAN) اشاره می‌شود. به بیانی دقیق‌تر، ساختارهای اطلاعاتی موجود در دایره GTIN شامل موارد زیر می‌شوند.

• GTIN-12 یا (UPC)
• GTIN-13 یا (EAN-13)
• GTIN-14 یا EAN/UCC-128 یا ITF-14
• GTIN-8 یا EAN-8

کد 14 رقمی GTIN همیشه، حتی برای کدهایی با تعداد ارقام کمتر نیز برقرار است. به این شکل که به ازای تعدادی که ارقام کمتر هستند، ارقام صفر در سمت چپ کد قرار می‌گیرند. برای شناخت بهتر به مثال‌های زیر دقت کنید.

مثال‌هایی از ساختارهای اطلاعاتی/ ذخیره داده

در عمل هیچ چیز از بارکدهایی که پیش‌تر قرار بود استفاده شوند، دچار تغییر نشد. (UPC) منسوخ نشد چون GTIN اصطلاحی است که بیشتر به شیوه ذخیره‌سازی داده‌ها و اطلاعات اشاره دارد. به همین خاطر کدهایی که طول کمتری داشتند با اضافه شدن ارقام صفر به شکل واحد کدهای GTIN درآمدند. بیشتر اسکنرها و بارکدخوان‌هایی که در حال حاضر به کار گرفته می‌شوند، تمام بارکدهایی که از استاندارد GTIN پیروی می‌کنند را مورد بازخوانی قرار می‌دهند. ذخیره اعداد موضوعی است که اهمیت دارد. بسیاری از فروشندگان بزرگتر، از جمله آمازون، از GTIN در چارچوب نیازمند تأمین‌کنندگان خود استفاده می‌کنند.

نمادهای (UPC)

اشکال و انواع گوناگونی از بارکد وجود دارند. هرچند نمادهای (UPC) شناخته‌شده‌ترین بارکدها در آمریکا هستند. به نحوی که بر روی تولیدات و محصولات تقریباً تمام فروشندگان به چشم می‌خورند. نماد (UPC)، نمایش بارکدی GTIN-12 است که از 12 کاراکتر عددی تشکیل شده که به طور خاص محصولی از یک کمپانی را معرفی می‌کند. عدد GTIN-12 عضوی از خانواده جهانی ساختارهای اطلاعاتی GS1 است که در 14 رقم رمزگذاری شده و می‌تواند در انواع مختلفی از حامل داده منتقل شود.

اگرچه کاربرد اصلی (UPC) بر پایانه‌های فروش یا همان (POS) متمرکز بود، اما بسیاری از صنایع این ساختار کدگذاری را به کار گرفتند. از ماه ژانویه سال 2005، تغییرات عمده‌ای در شیوه رمزگذاری بارکد محصولات ایجاد شد.

تا 9 رقم ابتدایی یک (UPC) به پیشوند کمپانی اشاره داشته و توسط سازمان‌های غیر انتفاعی اختصاص داده می‌شوند. این ارقام به طور خاص یک کمپانی را مشخص کرده و همیشه به عنوان بخش تغییرناپذیر بارکد محصولات یک کمپانی ثابت باقی می‌مانند. سری بعدی اعداد تحت عنوان شماره محصول(Product Number) شناخته می‌شوند. شماره محصول، به طور خاص یک نوع محصول را معرفی می‌کند.

آنچنان که بدیهی است این دسته از اعداد، برخلاف 6 تا 9 رقم ابتدایی، به طور دلخواه و با تغییر توسط کمپانی‌ها به کار گرفته می‌شوند. رقم 12 هم به عنوان (Check Digit) یا رقم اصالت شناخته می‌شود. این رقم از طریق قرار گرفتن 11 رقم ابتدایی در الگوریتم‌های ریاضی پیچیده محاسبه و ایجاد می‌شود. بدیهی است که ناهمخوان بودن این رقم دوازدهم با 11 رقم ابتدایی با در نظر داشتن الگوریتم ریاضیاتی، نشان‌دهنده عدم اصالت بارکد خواهد بود.

یکی از اشتباهات متداول کمپانی‌ها، ایجاد اعداد UPC شخصی و اختصاصی است. یک کمپانی نمی‌تواند شیوه و اعداد خاص خود را بدون پیروی از قاعده به عنوان بارکد UPC به کار گیرد. به منظور اینکه کد (UPC) بتواند در پایانه فروش به‌درستی اسکن شود، عدد (UPC) باید محتوی یک پیشوند شرکتی باشد که در (GS1) به آن اختصاص داده شده است. زیرا GS1 یک سازمان استاندارد جهانی برای شناسایی کالاها و بسته‌ها است و بر اختصاص کدها مدیریت دارد. یک روند اختصاص UPC  12 رقمی به شکل زیر است:

• متقاضی، یک پیشوند شرکتی خاص را از دفتر GS1 محلی در قالب لایسنس دریافت می‌کند
• ارقام ویژه محصولات (مطابق الگوی فوق) به یک محصول خاص تا رسیدن به مرز 11 عدد اختصاص داده می‌شوند
• با استفاده از یک محاسبه‌گر عدد اصالت، 11 رقم ابتدایی وارد شده و در نهایت عدد دوازدهم دریافت می‌شود.

در انتهای 3 گام فوق، می‌توان گفت یک شرکت، UPC اختصاصی و ویژه‌ای را برای یکی از محصول‌های خود دارد.

الزامات اندازه کد UPC

سایز درج و چاپ کدهای (UPC) به عنوان عاملی برای تمایزبخشی و اصالت آن‌ها مورد ارجاع قرار می‌گیرد. سایز اصلی و درست این کدها، 1.469 اینچ عرض و 1.02 اینچ طول دارد. در مورد عرض آن، ملاک از عدد قرارگرفته در منتهی‌الیه چپ تا منتهی‌الیه راست بوده و در مورد طول، به بالاترین بخش خط بارکدها تا پایین‌ترین نقطه اعداد زیر هر خط از بارکد دقت می‌شود. در کنار این سایز اصلی، سایزهای بزرگ‌تر و کوچک‌تر نیز با ضوابطی قابل قبول هستند. بارکدهای (UPC) کوچک‌تر با 80 درصد سایز فوق و بارکدهای بزرگ‌تر با 200 درصد ابعاد فوق، قابل درج هستند.

UPC-A در برابر UPC-E

اصلی‌ترین تفاوت بین یک بارکد UPC-A و یک بارکد UPC-B، سایز آن‌هاست. UPC-E، بر مبنای یک سازوکار فشرده‌سازی، همان 12 رقم بارکد UPC-A را در 6 رقم فشرده و خلاصه می‌کند. پس از آن، رقم هفتم بارکد UPC-E نیز یک رقم اصالت است که با توجه به 6 رقم قبلی محاسبه خواهد شد. بارکد های UPC-E بر مبنای الگوریتم‌های از قبل تعریف‌شده‌ای، قابل تبدیل و بازگردانی به همان 12 رقم ابتدایی نیز هستند. موضوعی که در انتها باید به آن توجه کنید این است که تمام انواع UPC-A قابل تبدیل به UPC-E نیستند.

کوپن‌های با بارکد UPC

کوپن‌ های شکل‌گرفته بر مبنای DataBar و GS1-128 در حال حاضر حاوی یک کد UPC هستند. البته سبک جدید GS-1 DataBar در حال حذف بارکد هایUPC از کوپن‌ ها هستند. عکس زیر اطلاعات درج‌شده در یک کوپن UPC را نمایش می‌دهد.

از آنجا که کمپانی‌ها به منظور بهره‌مندی از مزایای گردآوری اتوماتیک داده، میلیون‌ها دلار بر روی توسعه سیستم‌های کامپیوتری و تجهیزات اسکن سرمایه‌گذاری می‌کنند، وابستگی صنایع و کسب‌وکارها به بارکدها و نمادهای UPC به طور چشم‌گیری افزایش یافته است. اساس کارایی این دست از سیستم‌ها، به کیفیت چاپ بارکد بستگی دارد. اگر بارکدها خوانا نباشند یا به‌درستی درج نشوند، کارایی این سیستم‌ها به کل از بین می‌رود. در نتیجه بسیاری از فروشندگان و توزیع‌کنندگان جریمه‌های سنگینی را به محصولاتی که فاقد بارکد UPC خوانا هستند، تحمیل می‌کنند.

پیشینه: GTIN سانرایز 2005 (Sunrise 2005)

GTIN سانرایز 2005، کلید واژه‌ای است با اشاره به یک ابتکار صنعتی توسط (GS1 US) که در تاریخ 1 ژانویه 2005 به اجرا درآمد. طی این ابتکار و تغییر، تمام فروشندگان حوزه آمریکای شمالی و شرکای تجاری آن‌ها، که پیش‌تر از بارکدهای UPC استفاده می‌کردند، باید ساختارهای اطلاعاتی خود را آماده ارتباط با شناسه‌های 13 رقمی می‌کردند. به‌علاوه، (GS1 US) به تمام تولیدکنندگان، فروشندگان و تأمین‌کنندگان پیشنهاد کرد که دیتابیس‌های خود را برای پذیرش شناسه‌های 14 رقمی هم آماده کنند. این ساختارهای اطلاعاتی، برای پشتیبانی از (GSTIN) آماده شده و امکان یکپارچه‌سازی جهانی را فراهم می‌کردند.

پروژه GTIN سانرایز 2005، بر ایجاد یک فضای یکپارچه برای اسکن و پردازش شناسه‌ های (EAN-13) و (EAN-8) در کنار شناسه‌های 12 رقمی UPC تمرکز داشت. این ابتکار در ابتدا به طور صریح بر پیروی از شناسه‌های 14 رقمی تأکید نداشت، توصیه می‌کرد همه طرف‌هایی که اقدام به ارتقای سیستم‌های خود کرده‌اند، اقدامات اضافی به منظور سازگاری با کدهای GTIN را نیز اجرا کنند. چون این ارتقا به منظور هماهنگی با GTIN به اسکنرها امکان بازخوانی تمام شناسه‌های انواع بسته‌بندی‌ها را می‌داد؛ از جمله (GS1 Databar)

تاثیر برنامه  GTIN سانرایز 2005 بر کمپانی‌ها

• کمپانی‌ها / برندها: هر سازمان یا تولیدکننده‌ای که از شناسه‌های عددی برای دادوستد کالا و خدمات بهره می‌برد، باید به منظور اطمینان از هماهنگی با سایر شرکا و تأمین‌کنندگان، نسبت به پیروی از خط مشی‌های جدید هوشیار می‌بود.
• مبتکران بارکد و پرینترها: شرکت‌های بسته‌بندی، صنایع چاپ و تبلیغات و متخصصان حوزه طراحی و گرافیک، باید در مورد خط مشی‌های جدید در زمینه ارائه خدمات به مشتریان خود هوشیار می‌بودند.
• آن دسته از افرادی که از بارکدهای UPC یا (EAN) استفاده می‌کردند: فروشندگان، توزیع‌کنندگان یا هر شکل دیگر از دریافت‌کنندگان اقلام تجاری باید از خط‌مشی‌های جدید به منظور اطمینان از همگام‌سازی سیستم‌های خود پیروی می‌کردند.